Op initiatief van de voorzitters van het Netwerk Goed Besturen hebben op 26 april 2021 ruim 30 integriteitsdeskundigen uit onderzoek, beleidsveld en maatschappelijk betrokken organisaties een brandbrief gestuurd aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Zij roepen hiermee het aankomende kabinet op tot een systematische en integrale aanpak van integriteitsvraagstukken in het publieke domein.
Lees de volledige brief of bekijk hieronder de kernpunten.
Brandbrief integriteit
In het nieuwe regeerakkoord moet aandacht zijn voor duurzame verankering van integriteit. Dit is noodzakelijk om een halt toe te roepen aan de afbrokkeling van de democratische rechtsorde, om de geloofwaardigheid van en het vertrouwen in de overheid te herstellen, en de kwaliteit van publieke dienstverlening te garanderen. Als collectief van experts uit wetenschap en praktijk roepen wij concreet op tot het volgende:
ONTWERPGERICHT
Ga versnippering tegen door bestaande integriteitssystemen kritisch tegen het licht te houden. Heb bij de inrichting ervan meer oog voor integrale samenhang, bescherming van medewerkers, en koppeling met de werkpraktijk. Heb het lef integriteit de plek te geven die het verdient.
MOREEL LEIDERSCHAP
Investeer in leiderschap dat moreel redeneren, integer handelen, sociale veiligheid, tegenspraak, diversiteit en inclusie faciliteert en stimuleert. Maak daar structureel aandacht en middelen voor vrij. Zorg voor inbedding in organisatiebeleid en leiderschapsontwikkeling.
TEGENSPRAAK
Zet in op de systematische borging van een cultuur van rekenschap, transparantie en psychologische veiligheid. Handel proactief op morele risico's en blinde vlekken: wacht niet tot het mis gaat. Rust cruciale integriteits- actoren toe met adequate middelen. Sla niet door: een obsessie met kwantificeren en extreme transparantie werkt averechts.
CHECKS & BALANCES
Stop met het wegredeneren of negeren van Europese en nationale institutionele tegenkrachten. Neem de controlerende en adviserende taken van parlement, onderzoekscommissies, ombudsmannen, GRECO, OESO etc. serieus. Omarm kritische geluiden en onderneem er actie op!
BEDREIGING RECHTSSTAAT
Nederland als belastingparadijs? Ongekend onrecht richting burgers? Maak van Nederland een internationaal uithangbord van integriteit. Laat zien dat transparantie en openheid bij uitstek samengaan met effectief overheidsoptreden, een aantrekkelijk investeringsklimaat en een florerend bedrijfsleven.
DE KRAMP ERUIT
Van afschuifcultuur naar aanspreekcultuur. Faciliteer het collectieve gesprek over politiek-ambtelijke verhoudingen. Vergroot het onderlinge vertrouwen, het kritisch bewustzijn, en de waardering van ambtelijk vakmanschap en tegenspraak.
“Met de integriteit van de overheid valt of staat het bestuur, aantasting van de integriteit van de overheid betekent niet minder dan dat de overheid het vertrouwen van de burgers verliest. En zonder dat vertrouwen van de burger kan de democratie niet. Dan is er geen democratie meer. Dat is een beklemmend beeld.”